عربستان با کسب اجازه از واشنگتن قصد تنبيه قطر بخاطر سياست مستقل اين کشور را دارد و ترکيه نيز با توجه به منافع تجاري خويش، مايل نيست تا بحران در خليج فارس ادامه يابد.
به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، روزنامه «نيزاويسيمايا گازيتا» در تحليلي نوشته است: مقامات دولتي و مردم ترکيه با قطر که عملا از جهان عرب کنار گذاشته شده، اعلام همبستگي کرده اند. روز پنج شنبه در مرکز شهر استانبول تظاهرات گسترده اي با شعار «قطر تنها نيست» برگزار شد. چند ساعت قبل از آن نيز پارلمان ترکيه در نشستي فوري قانوني را تصويب نمود که به دولت اين کشور اجازه مي دهد تعداد نظاميان خود در پايگاه نظامي ترکيه در خاک قطر را افزايش دهد.
پيش از اين نيز "رجب طيب اردوغان رئيس جمهوري ترکيه گفته بود که سياست کشورهاي عرب در محاصره دريايي و هوايي قطر را محکوم کرده و آماده است با وزير امور خارجه ايران که قطر به بهانه نزديک شدن به اين کشور «تنبيه شده است» ديدار کرده و اين بحران را بررسي کند. اين ملاقات صورت گرفته است. اکنون با تاييد پارلمان، احتمال دارد نظاميان ترک در مرز قطر و عربستان مستقر شوند.
مسئله اين است که روابط ترکيه و قطر، يکي از محکمترين روابط در منطقه خاورميانه بشمار مي رود. اعلام آمادگي اردوغان براي دست ياري دادن به دوحه نيز در همين راستاست. البته چند روز قبل "ايلنور چويک" مشاور امور بين الملل رئيس جمهوري ترکيه اعلام کرده بود که هر دو طرف مناقشه در خليج فارس «برادران ديني» ترکيه هستند و آنکار قصد ميانجيگري بين آنها را دارد. البته با توجه به انزواي قطر در جهان عرب، به نظر ميرسد که ترکيه قصد دارد در اين مناقشه طرف اين کشور را بگيرد.
نقش ايران و ترکيه در حل بحران قطر
بهبود روابط بين تهران و آنکارا، همزمان با بروز بحران خليج فارس، ممکن است پايه و اساس اقتصادي داشته باشد. مواضع سياسي دو کشور در برخي مسائل با يکديگر منطبق نيست، ولي مبادلات بازرگاني بين ايران و ترکيه بطور پيوسته در حال رشد است. ضمن اينکه در سال 2016 با ميانجيگري روسيه، توازن مناسبي بين منافع مسکو، آنکارا و تهران در بحران سوريه بوجود آمد و اکنون سه طرف براي برقراري آتش بس در سوريه بطور مشترک تلاش مي کنند. روسيه، ايران و ترکيه در جريان مبارزات انتخاباتي در آمريکا اعلام کردند که آمادگي دارند بدون حضور آمريکا و اتحاديه اروپا، مشکلات موجود در منطقه خاورميانه را حل و فصل کنند.
البته اکنون بوجود آمدن محور سه جانبه «تهران-آنکارا-دوحه» به معناي برقراري ثبات در منطقه خاورميانه نخواهد بود، براي اينکه فعلا بسختي مي توان تصور کرد که چنين محوري مستحکم باشد. هرچند ادامه چنين اتحاد سياسي در کل به سياست آمريکا بستگي خواهد داشت که تاکيد کرده که در بحران جديد، از عربستان سعودي و نه قطر حمايت مي کند. به دنبال اعلام محاصره قطر از سوي برخي کشورهاي عربي، "دونالد ترامپ" رئيس جمهوري آمريکا، اين اقدامات را «آغازي بر پايان حمايت مالي تروريسم» ناميد. اين در حالي است که شواهد بسياري نشان داده است که عربستان سعودي نيز از تامين کنندگان گروههاي تروريستي محسوب مي شود.
آنکارا به دنبال تقويت مواضع خويش است
کارشناسان در گفتگو با اين روزنامه علت موضع گيري ترکيه در حمايت از قطر در جنجال کنوني را منافع اقتصادي ناميده اند.
"طغرل اسماعيل" رئيس دانشگاه اقتصاد و فناوري آنکارا به «نيزاويسيمايا گازيتا» گفته است: «افزايش نظاميان ترکيه در قطر، يک اقدام جدي در حمايت از رهبران قطر است. ضمن اينکه از طرف ديگر، اعلام آمادگي براي ايفاي نقش ميانجيگري در اين بحران، با هدف تقويت مواضع خودي است. اين مسئله به سرمايه گذاريها و سياست اقتصادي بين دو کشور مربوط مي شود. واقعيت اين است که بحران بوجود آمده در خليج فارس به منافع اقتصادي ترکيه آسيب زيادي وارد مي کند.»
اين کارشناس معتقد است که آنکارا و رياض روابط خوبي دارند، ولي تنبيه همه جانبه قطر، بيش از اندازه و کاملا بي پايه و اساس است. وي مي گويد: «به عقيده من، مسئله آن است که قطر طي چند سال اخير از کنترل عربستان سعودي خارج شده است و به همين دليل رياض با کسب اجازه از واشنگتن، قصد دارد تا دوحه را تنبيه کرده و سر جاي خود بنشاند. در اين بين آنکارا نيز با توجه به منافع تجاري خويش، مايل نيست تا اين بحران ادامه پيدا کند.»
حمايت سياسي آنکار براي قطر مهم است
در محافل کارشناسي روسيه نيز بر اين عقيده هستند که رهبران ترکيه نمي توانند نظاره گر تنبيه شدن قطر باشند، براي اينکه دوحه يکي از اصلي ترين متحدان آنکار در منطقه خليج فارس است.
"کيريل سيمونوف" رئيس مرکز تحقيقات اسلامي در موسسه توسعه نوآورانه روسيه به اين روزنامه گفته است: «ايجاد پايگاه نظامي ترکيه در قطر در سال 2014 در شرايطي صورت گرفت که قطر باز هم تحت فشار کشورهاي حوزه خليج فارس قرار داشت. به نظر ميرسد از وجود اين پايگاه براي اينکه قطر بتواند سياست مستقلي اجرا کرده و از اعمال فشار کشورهاي منطقه جلوگيري کند، استفاده مي شود. تعداد نظاميان ترکيه در اين پايگاه هم بسيار کم و حدود 150 نيرو است که البته اکنون ديگر تعداد آنها افزايش خواهد يافت.»
سيمونوف معتقد است که افزايش تعداد نظاميان اين پايگاه بعيد است باعث افزايش وخامت اوضاع در منطقه شود و يا روابط ترکيه با عربستان سعودي را تيره سازد. ضمن اينکه نظاميان ترک بعيد است در عمليات خاصي در اين کشور شرکت کنند و قرار هم نيست که اقدام نظامي عليه کشور قطر انجام شود. اين اقدام آنکارا بيش از هر چيز نقش مثبتي در حمايت سياسي از دوحه دارد و از اين جهت در روند بحران کنوني در منطقه، با اهميت تلقي مي شود.
تسنيم